Indigo là chất nhuộm màu làm cho vải Denim có màu sắc xanh dương.
“Indigo” được hiểu đơn giản là một loại màu nhuộm nguồn gốc tự nhiên có màu xanh dương. Một số người dựa vào màu xanh sẫm này nên gọi nó là “màu chàm”. Indigo có nguồn gốc từ Ấn Độ, với ý nghĩa đơn giản là “một chất từ Ấn Độ”. Indigo là một trong những loại thuốc nhuộm lâu đời nhất vẫn còn được sử dụng đến ngày nay.
Có ba phương thức nhuộm chàm cơ bản:
1. Nhuộm chàm tự nhiên (Natural Indigo – 100% Indigo)
Indigo tự nhiên được trồng nhiều ở phía Nam của Châu Á & các nơi có khí hậu phù hợp. Sắc tố chàm truyền thống được chiết xuất từ lá của cây Indigofera Tinctoria. Thuốc nhuộm này thông qua quá trình lên men kết hợp loạt các phản ứng sinh hóa tạo ra bùn chàm, sau đó sấy khô thành các khối và nghiền thành bột để nhuộm trực tiếp lên sợi thông thường. Màu xanh ban đầu của thuốc chàm có màu xanh lá. Trong quá trình nhuộm (dyeing) và oxi-hóa, sợi bông (cotton yarn) ngay sau khi được lấy ra khỏi thùng nhuộm sẽ có màu xanh lá cây. Chỉ sau khi được phơi khô, các sợi vải mới chuyển sang màu xanh dương sẫm. Tuy nhiên, kỹ thuật nhuộm thủ công này rất khó để đạt được sự nhất quán về sắc độ trên thành phẩm.
Ở châu Âu, những quốc gia này sử dụng một loại phẩm màu chiết xuất từ cây Tùng Lam (Woad), loại cây có đặc tính tương tự như Indigofera Tinctoria. Châu Âu cũng được xem là những nước có bước tiến mạnh mẽ trong ngành dệt may (cũng là nơi tạo ra kỹ thuật dệt vải Denim – đọc tại đây), họ thường sử dụng chàm với các sợi vải dễ hấp thụ như sợi bông và biến nó thành chất liệu may mặc được ưa chuộng lúc bấy giờ. Dẫu vậy, đây là bước đầu cho cuộc chiến Tùng Lam, khi những người trồng trọt, thương nhân và thậm chí cả quốc gia đã chiến đấu chống lại “Cuộc xâm lược màu chàm” vì nguồn lợi hoặc kế sinh nhai của cư dân bản địa. Vì sự cạnh tranh khốc liệt để sản xuất và tiêu thụ Indigo, một số thử nghiệm đã tạo ra loại Indigo tổng hợp mới.
2. Nhuộm chàm tổng hợp (Synthetic Indigo)
Với kỹ thuật phát triển, nhiều xưởng sản xuất Indigo đã tạo ra loại thuốc tổng hợp. Công thức này giúp giảm thiểu hàm lượng chàm chiết xuất từ cây chàm, đồng thời tiết kiệm thời gian mà vẫn giữ màu sắc tự nhiên. Nhà hoá học người Đức tên Adolf von Baeyer đã tạo ra công thức thuốc nhuộm chàm tổng hợp với màu xanh thuần tuý, ông nhận giải Nobel Hoá Học năm 1905 bởi phát minh này. Đến năm 1914, 95% tổng sản lượng chàm tự nhiên đã được giảm đáng kể. Ngày nay, gần như tất cả các denim màu xanh được nhuộm bằng màu chàm tổng hợp.
3. Nhuộm Indigo lỏng (Pre-reduced Indigo):
Là một bước tiến vượt bậc hướng đến sự bền vững trong sản xuất Denim, loại thuốc nhuộm này có ít hàm lượng chàm, đảm bảo độ sạch của thuốc lỏng và giá thành vô cùng hợp lý. Indigo lỏng có độ đậm tương tự với màu chàm tự nhiên nhưng ít tốn thời gian nhuộm hơn vì mức độ hoà tan nhanh của chất lỏng. Nhiều nhà sản xuất hiện sử dụng indigo lỏng, giúp giảm tác nhân ảnh hưởng môi trường đáng kể cho nhà máy. Đó là một bước quan trọng hướng tới tương lai bền vững cho denim.
Đọc đến đây, có bạn nào thắc mắc vì sao màu sắc của Denim dần phai màu và chuyển sang bạc trắng phải không? Lý do cho hiện tượng phai màu (fade) của Denim là do quá trình nhuộm không thấm hoàn toàn vào lõi của sợi vải. Khi ta sử dụng và giặt rửa thì phần thuốc nhuộm sẽ từ từ bay màu để lại phần lõi gốc và xuất hiện màu sắc sáng hơn.
Với sự phát triển của ngành sản xuất may mặc, những thương hiệu tái bản Denim cổ điển đã nỗ lực tôn vinh nét đẹp tự nhiên của màu chàm mà vẫn chừa đủ không gian để lại dấu ấn riêng. Điều này tạo nên nét độc đáo của sắc độ chàm kết hợp hiệu ứng phai có độ tương phản đa dạng – vốn là di sản hữu hình của Denim và vẻ đẹp trường tồn của thời gian.
